تعریف: :به نام محصول یا کالا، برند یا علامت تجاری گفته میشود.و به نشان تجاری آرم گفته میشود.
(TRADEMARK)علامت تجاری چیست؟
یک علامت تجاری، علامت مشخصه ای است که کالاها و یا خدمات مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی را متمایز مینماید. منشاء آن نیز به زمانهای قدیم برمیگردد یعنی زمانی که صنعتگران و هنرمندان امضاء و یا مهر مخصوص خود را بر روی محصولات یا آثار هنری خود میگذاردند. در طول سالیان این علامتها سیر تکاملی خود را به سوی حمایت و ثبت علائم تجاری امروزی طی کرده اند. این سیستم به مصرف کنندگان کمک میکند تا کالا یا خدمات مورد نیاز خود را براساس علامت تجاری خاصی که طبیعت و یا کیفیت آن محصول و خدمت را مشخص میکند انتخاب و خریداری نمایند
مدارک ثبت علامت تجاری اشخاص حقیقی:
۱-کپی شناسنامه و کارت ملی
۲-جواز تاسیس یا پروانه بهره برداری یا جواز کسب در صورتیکه برند فارسی باشد
۳-کارت بازرگانی الزامی است در صورتیکه برند لاتین باشد
۴-کپی یا تصویر از علامت مدارک
ثبت علامت تجاری اشخاص حقوقی:
۱-کپی شناسنامه و کارت ملی مدیر عامل
۲-کپی مدارک شرکت
۳-جواز تاسیس یا پروانه بهره برداری در صورتیکه برند فارسی باشد
۴-کارت بازرگانی در صورتیکه برند لاتین باشد
۵-کپی یا تصویر از علامت
پرچم مملكتی ایران و هر پرچمی كه دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجارتی منع كند
علامت هلال احمر – نشانها – انگ های دولت ایران
پرچم رسمی ایران با علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار الله اكبر
كلمات و یا عباراتی كه موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل دولتی و امثال آن
موسسات رسمی مانندهلال احمرو صلیب احمر و نظایر آن
علائمی كه مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت باشد
درماده ١ ق.ث.ع.و.ا. علامت تجارتی درمعنای عام آن به كار رفته است و شامل هر گونه نشانه ای كه برای امتیاز و تشخیص محصولات تجارتی و صنعتی و خدماتی و بالاخره محصولات مربوط به صنعتگران تجار و كشاورزان استعمال می شود.
موسسات خدماتی وتجارتی نیز برای ارائه بهتر خدمات به مشتریان و جذب مشتری علامت صنعتی انتخاب می نمایند.
علائم فردی برای اشخاص معین حقیقی یا حقوقی استعمال می شود. و مشخص كننده محصولات تجارتی متعلق به آنها می باشد مانند (ارج) اما علائم جمعی برای تمییز محصولات معین یا اشخاص تهیه كننده از آنها استفاده می شود مانند (سبلان) كه برای تشخیص و تمییز (عسل) آن منطقه (به طور كلی و بدون توجه به شخص معین ) از محل دیگر می باشد و یا قالی كرمان كه از علائم جمعی است.
به موجب ماده ٥٧٦ ق.ت. ثبت اسم تجارتی اختیاری است مگر در مواردی كه ثبت آن الزامی شناخته شود . انتخاب اسم تجارتخانه نباید به نحوی باشد كه مشتریان را در تشخیص كالا گمراه كند . همچنین اسم تجارتی ثبت شده به نام دیگری را نمی توان انتخاب و استفاده كرد حتی اگر با نام خانوادگی استفاده كننده اخیر یكسان باشد ( مستفاد از مواد ٥٧٧ و ٥٧٨ ق.ت.) . اسم تجارتی قابل انتقال است و مدت اعتبار آن پس از ثبت ٥ سال می باشد . (مستفاد از مواد ٥٧٩ و٥٨٠ ق.ت)
با نگرشی برتاریخچه كنوانسیون پاریس درخصوص حمایت از مالكیت صنعتی در می یابیم كه به منظورحمایت از علائم تجارتی درسطح بین المللی بموجب كنوانسیون مزبور صاحب علامت (شخص حقیقی یا حقوقی) میبایست بطور جداگانه تعدادی تقاضانامه را در ادارات كشورهای مختلف عضو به زبانهای گوناگون با پرداخت هزینه های متفاوت و صرف زمان طولانی، تودیع نماید.
ثبت علامت بین المللی براساس موافقتنامه و پروتكل مادرید
به همین منظور جهت تسهیل روند ثبت بین المللی و تحصیل حقوق ناشی از آن تعدادی از كشورهای عضوكنوانسیون پاریس اتحادیه بین المللی را جهت حمایت از مالكیت صنعتی در راستای كنوانسیون مزبور تشكیل داده و درآن سیستم مادرید را بعنوان دستورالعمل ثبت بین المللی علائم تجارتی تصویب نمودند.
این سیستم شامل دو معاهده: موافقتنامه مادرید مورخ ۱۸۹۱ و پروتكل مرتبط با آن مصوب ۱۹۸۹ و همچنین آئیننامه مشترك می باشد. سیستم مادرید درحال حاضر دارای ۸۵ عضو متشكل از كشورها و دفاتر منطقه ای میباشد. لازم به توضیح است كه درخواست ثبت بین المللی صرفا" از طریق دفاتر مالكیت صنعتی كشورهای عضو سیستم مادرید امكان پذیر بوده و منوط به ثبت در كشور مبداء می باشد
ماده۳۰ـ علامت، علامت جمعی و نام تجاری عبارتند از: الف ـ علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی كه بتواند كالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد. ب ـ علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی كه باعنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند كیفیت كالا یاخدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را كه از این نشان تحت نظارت مالك علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌كنند متمایز سازد. ج ـ نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی كه معرف و مشخص‌كننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
ماده۳۱ـ حق استفاده انحصاری از یك علامت به كسی اختصاص دارد كه آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد .
ماده۳۲ـ علامت درموارد زیر قابل ثبت نیست: الف ـ نتواند كالاها یا خدمات یك مؤسسه را از كالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد. ب ـ خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد. ج ـ مراكز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی كالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه كند. د ـ عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشانهای مملكتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یك نام یا نشان رسمی متعلق به كشور، سازمانهای بین‌الدولی یا سازمانهایی كه تحت كنوانسیونهای بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده یا موارد مذكور یكی از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن كه توسط مقام صلاحیتدار كشور مربوط یا سازمان ذی‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود. هـ ـ عین یا به طرز گمراه‌كننده‌ای شبیه یا ترجمه یك علامت یا نام تجاری باشد كه برای همان كالاها یا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است. و ـ عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن كه عرفاً میان استفاده از علامت و مالك علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالك علامت قبلی لطمه وارد سازد. ز ـ عین علامتی باشد كه قبلاً به نام مالك دیگری ثبت شده و یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان كالا و خدمات و یا برای كالا و خدماتی است كه به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.
ماده۳۳ـ اظهارنامه ثبت‌علامت به همراه نمونه علامت وفهرست كالاها یا خدماتی كه ثبت علامت تجاری برای آنها درخواست شده و براساس طبقه‌بندی قابل اجراء یا طبقه‌بندی بین‌المللی باشد، به اداره مالكیت صنعتی تسلیم میشود. پرداخت هزینه‌های ثبت علامت بر عهده متقاضی است.
ماده۳۴ـ درصورتی كه اظهارنامه دربردارنده ادعای حق تقدم به شرح مذكور در كنوانسیون پاریس برای حمایت از مالكیت صنعتی باشد كه توسط متقاضی یا سلف او در هر كشور عضو كنوانسیون تقاضا شده است، طبق مفاد ماده (۹) این قانون رفتار میشود.
ماده۳۵ـ متقاضی می‌تواند تا زمانی كه اظهارنامه او هنوز ثبت‌نشده، آن را مسترد كند.
ماده۳۶ـ اداره مالكیت صنعتی، اظهارنامه را ازلحاظ انطباق با شرایط و مقررات مندرج در این قانون بررسی و درصورتی كه علامت را قابل ثبت بداند، اجازه انتشار آگهی مربوط به آن را صادر می‌كند.
ماده۳۷ـ هر ذی‌نفع می‌تواند حداكثر تا سی روز از تاریخ انتشار آگهی، اعتراض خود را مبنی بر عدم رعایت مفاد بند (الف) ماده (۳۰) و ماده (۳۲) این قانون به اداره مالكیت صنعتی تسلیم نماید. دراین صورت : ۱٫ اداره مالكیت صنعتی رونوشت اعتراض‌نامه را به متقاضی ابلاغ كرده و بیست روز به او مهلت می‌دهد تا نظر خود را اعلام كند. متقاضی درصورت تأكید بر تقاضای خود یادداشت متقابلی را به همراه استدلال مربوط به اداره مذكور می‌فرستد. درغیر این‌صورت اظهارنامه وی مسترد شده تلقی خواهد شد. ۲٫ اگر متقاضی یادداشت متقابلی بفرستد، اداره مالكیت صنعتی رونوشت آن را دراختیار معترض قرار می‌دهد و با درنظر گرفتن نظرات طرفین و مواد این قانون تصمیم می‌گیرد كه علامت را ثبت و یا آن را رد كند.
ماده۳۸ـ پس از انتشار آگهی اظهارنامه و تا زمان ثبت علامت، متقاضی از امتیازات و حقوقی برخوردار است كه درصورت ثبت برخوردار خواهد بود. با این حال هرگاه به وسیله متقاضی ثبت درباره عملی كه پس از آگهی اظهارنامه‌انجام شده، دعوایی مطرح شود و خوانده ثابت كند كه در زمان انجام عمل، علامت، قانوناً قابل ثبت نبوده است، به دفاع خوانده رسیدگی و درمورد ثبت یا عدم ثبت علامت تصمیم مقتضی اتخاذ میشود.
ماده۳۹ـ هرگاه اداره مالكیت صنعتی تشخیص دهد كه شرایط مندرج در این قانون رعایت شده است علامت را ثبت كرده و آگهی مربوط به ثبت آن را منتشر و گواهینامه ثبت را به‌نام متقاضی صادر مینماید.
ماده۴۰ـ حقوق ناشی از ثبت علامت، مدت اعتبار و تمدید آن به شرح زیر است: الف ـ استفاده از هر علامت كه در ایران ثبت شده باشد، توسط هر شخص غیراز مالك علامت، مشروط به موافقت مالك آن میباشد. ب ـ مالك علامت ثبت شده می‌تواند علیه هر شخصی كه بدون موافقت وی از علامت استفاده كند و یا شخصی كه مرتكب عملی شود كه عادتاً منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری گردد، در دادگاه اقامه دعوی نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی میشود كه شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای كالا یاخدمات مشابه، موجب گمراهی عموم می‌گردد. ج ـ حقوق ناشی از ثبت علامت، اقدامات مربوط به كالاها و خدماتی را كه توسط مالك علامت یا با موافقت او به كشور وارد و در بازار ایران عرضه می‌گردد، شامل نمی‌شود. د ـ مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن میباشد. این مدت با درخواست مالك آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است. یك مهلت ارفاقی شش ماهه كه از پایان دوره شروع میشود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته میشود.
ماده۴۱ـ هر ذی‌نفع می‌تواند از دادگاه ابطال ثبت علامت را درخواست نماید. دراین‌صورت باید ثابت كند مفاد بند (الف) ماده (۳۰) و ماده (۳۲) این قانون رعایت نشده است. ابطال ثبت یك علامت از تاریخ ثبت آن مؤثر است و آگهی مربوط به آن نیز دراولین فرصت ممكن منتشر میشود. هر ذی‌نفع كه ثابت كند كه مالك علامت ثبت شده شخصاً یا به وسیله شخصی كه از طرف او مجاز بوده است، آن علامت را حداقل به مدت سه سال كامل از تاریخ ثبت تا یك ماه قبل از تاریخ درخواست ذی‌نفع استفاده نكرده است، می‌تواند لغو آن را از دادگاه تقاضا كند. درصورتی كه ثابت شود قوه‌قهریه مانع استفاده از علامت شده‌است، ثبت علامت لغو نمی‌شود.
ماده۴۲ـ با رعایت این ماده و ماده (۴۳)، مواد (۳۱) تا (۴۱) این قانون درمورد علائم جمعی نیز قابل اعمال است. در اظهارنامه ثبت علامت جمعی، ضمن اشاره به جمعی بودن علامت، نسخه‌ای از ضوابط و شرایط استفاده از آن نیز ضمیمه میشود. مالك علامت جمعی ثبت شده، باید اداره مالكیت صنعتی را از هرگونه تغییر در ضوابط و شرایط مذكور در صدر این ماده مطلع كند.
ماده۴۳ـ علاوه بر موجبات ابطال مذكور در ماده (۴۱)، هرگاه خواهان ثابت كند كه مالك علامت ثبت شده از آن به تنهایی و یا برخلاف ضوابط مندرج در ذیل ماده(۴۲) از آن استفاده كرده و یا اجازه استفاده از آن را صادر می‌كند یا به نحوی از علامت جمعی استفاده كند یا اجازه استفاده از آن را بدهد كه موجب فریب مراكز تجاری یا عمومی نسبت به مبدأ و یا هرخصوصیت مشترك دیگر كالا و خدمات مربوط گردد، دادگاه علامت جمعی را باطل می‌كند.
ماده۴۴ـ قرارداد اجازه بهره‌برداری از ثبت یا اظهارنامه ثبت علامت باید به طور مؤثر كنترل اجازه دهنده بر كیفیت و مرغوبیت كالا و ارائه خدمات توسط استفاده‌كننده را در برداشته باشد. درغیر این صورت یا درصورتی كه كنترل به طور مؤثر انجام نگیرد، قرارداد اجازه بهره‌برداری فاقد اعتبار خواهد بود.
ماده۴۵ـ ثبت علامت جمعی یا اظهارنامه آن نمی‌تواند موضوع قرارداد اجازه بهره‌برداری باشد.
ماده۴۶ـ اسم یا عنوانی كه ماهیت یا طریقه استفاده از آن برخلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد و یا موجبات فریب مراكز تجاری یا عمومی را نسبت به ماهیت مؤسسه‌ای فراهم كند كه اسم یا عنوان معرف آن است، نمی‌تواند به عنوان یك نام تجارتی به كار رود.
ماده۴۷ـ با رعایت قوانین و مقررات ثبت اجباری نامهای تجارتی، این قبیل نامها حتی بدون ثبت، در برابر عمل خلاف قانون اشخاص ثالث حمایت می‌شوند. هرگونه استفاده از نام تجارتی توسط اشخاص ثالث، به صورت نام تجارتی یا علامت یا علامت جمعی، یا هرگونه استفاده از آنها كه عرفاً باعث فریب عموم شود، غیرقانونی تلقی میشود.
